Η Μέδουσα και ο μύθος της, αντεστραμμένος στο γλυπτό του Luciano Garbati, έφτασε να θεωρείται σύμβολο κατά της σεξουαλικής βίας των γυναικών. Ο Garbati παρουσίασε μια διαφορετκή πλευρά του μύθου, μετατοπίζοντας το κέντρο του ενδιαφέροντος στην ανθρώπινη υπόσταση της Μέδουσας.
Το άγαλμα του Garbati
To μπρούτζινο άγαλμα, με τίτλο Η Μέδουσα με το κεφάλι του Περσέα, κρατάει στο δεξί της χέρι το κομμένο κεφάλι του Περσέα και στο αριστερό ένα σπαθί ύψους 2 μέτρων και 13 εκατοστών ορθώνεται αγέρωχα, κοντά στο Ποινικό δικαστήριο του Μανχάταν και συγκεκριμένα στο Collect Pond Park. Φιλοτεχνήθηκε από τον Αργεντίνο-Ιταλό καλλιτέχνη Luciano Garbati, to 2008, στα πλαίσια του καλλιτεχνικού προγράμματος Arts in the Park. Η έμπνευση του, προήλθε από το χάλκινο γλυπτό του Ιταλού καλλιτέχνη, Benvenuto Cellini, το οποίο παρουσιάζει τον Περσέα, να κρατά στο δεξί του χέρι το κεφάλι της Μέδουσας. Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι τα πρόσωπα του μύθου έχουν αλλάξει ρόλους. Τότε, ο Garbati, δεν είχε σκεφτεί ότι η απόπειρα του να αντιστρέψει το μύθο της Μέδουσας και η αλληγορία του θα θεωρούνταν, δέκα χρόνια αργότερα, σύμβολο δικαιοσύνης για τα θύματα του βιασμού και ταυτόχρονα αντίστασης στη σεξουαλική βία και την κακοποίηση.
Ο Luciano Garbati, επιχείρησε να αμφισβητήσει το χαρακτηρισμό της Μέδουσας ώς τέρατος, επισημαίνοντας ότι βιάστηκε, καταράστηκε και εξοντώθηκε. Ο στόχος του, ήταν να επικοινωνήσει, πώς θα παρουσιαζόταν η νίκη της Μέδουσας σε ένα γλυπτό. Έτσι, επέλεξε να αφηγηθεί το μύθο της, με τη διαφορά όμως, ότι οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι έχουν αντιστραφεί. Η αλληγορία του μύθου στο σήμερα είναι εμφανής, καθώς η ενοχοποίηση της Μέδουσας και η τιμωρία της, θυμίζει πολλές περιπτώσεις θυμάτων βιασμού τα οποία πολλάκις έχουν «τιμωρηθεί» και διαπομπευτεί κατά καιρούς. Το γλυπτό και η ιστορία που επικοινωνεί, ενίσχυσε το αφήγημα του κινήματος #MeToo, άλλωστε και η τοποθέτηση του έξω από το συγκεκριμένο δικαστήριο, αποδείχθηκε εύστοχη, ετεροχρονισμένα μεν, αφού εκεί καταδικάστηκε ο Harvey Weinstein, παραγωγός του Hollywood, κατηγορούμενος για εγκλήματα σεξουαλικής φύσης, από σεξουαλική παρενόχληση ως βιασμό.
Ο Μύθος
Σύμφωνα με τον ποιητή Οβίδιο, η τρίτη από τις αδερφές Γοργόνες, μετά τη Σθεννώ και την Ευρυάλη, ήταν η Μέδουσα, η μόνη θνητή, πανέμορφη, σαν αντιστάθμισμα ίσως, για τη θνητή της φύση. Ήταν ιέρεια της θεάς Αθηνάς. Το κάλλος της, προκάλεσε τον πόθο του θεού Ποσειδώνα με αποτέλεσμα να την βιάσει μέσα στο ναό. Η Μέδουσα, ζητά την προστασία της Θεάς, η οποία αντί να τιμωρήσει τον ισχυρό – ήταν Θεός άλλωστε – Ποσειδώνα, τιμωρεί τη Μέδουσα, ως υπεύθυνη για τη βεβήλωση του Ιερού της. Τη μεταμορφώνει σε ένα πλάσμα με φίδια για μαλλιά και καταδικασμένο στη μοναξιά, αφού όποιος την αντίκριζε πέτρωνε.
Περσέας
Αργότερα, εμφανίστηκε ο Περσέας, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στη ιστορία της ζωής της. Συγκεκριμένα, ο Πολυδέκτης, τύραννος της Σερίφου, ήθελε να παντρευτεί την Δανάη, μητέρα του Περσέα, χωρίς όμως τη σύμφωνη γνώμη του. Διοργανώνει ένα συμπόσιο στο παλάτι του, καλώντας τον Περσέα, προσποιούμενος ότι σκόπευε να παντρευτεί μια άλλη γυναίκα, την Ιπποδάμεια. Στόχος του, να συγκεντρώσει τα απαραίτητα δώρα για τον επικείμενο γάμο του. Ο Περσέας, καυχήθηκε ότι μπορούσε να φέρει οποιοδήποτε δώρο, ακόμα και το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας. Ως εκ τούτου, ο Πολυδέκτης, θέλοντας να τον δοκιμάσει, συμφωνεί. Τελικά, ο Περσέας, με τη βοήθεια των θεών, καταφέρνει και αποκεφαλίζει τη Μέδουσα, επιτελώντας έτσι τον άθλο.
Στο σήμερα
Η ιστορία, αν και μύθος, έχει βαθιές ρίζες και είναι σημαντικό το πόσο επίκαιρη είναι, με μόνες διαφορές τα εμπλεκόμενα πρόσωπα που ήταν μυθικά όντα. Στη συγκεκριμένη εκδοχή, το θύμα ενοχοποιήθηκε και στο τέλος τιμωρήθηκε.
Σήμερα, τα πρόσωπα είναι πραγματικά, τα ονόματα συνεχώς αλλάζουν και τα γεγονότα συμβαίνουν στην πραγματικότητα. Το αμφιλεγόμενο γλυπτό της Μέδουσας του Luciano Garbati, χωρίς ίσως να το θέλει και χωρίς σίγουρα να το επιδιώκει, έφτασε να θεωρείτε σύμβολο δικαιοσύνης. Παρουσιάζει την ανθρώπινη υπόσταση της Μέδουσας, η οποία πέρασε στην ιστορία σαν ένα τερατώδες όν, το οποίο στο τέλος πήρε αυτό που έπρεπε, θανατώθηκε δια αποκεφαλισμού, σε μια άδικη πληρωμή.Το κεφάλι του Περσέα που κρατάει όμως στο χέρι της, είναι αυτό που κάνει τη διαφορά. Η ιστορία για μια στιγμή αντιστρέφεται. Το νόμισμα έχει δύο όψεις άλλωστε. Η Μέδουσα είναι εκείνη που τελικά αποκεφάλισε τον δολοφόνο της. Επήλθε η κάθαρσις, αποκαταστάθηκε η δικαιοσύνη. Το τέρας απέκτησε ανθρώπινη οντότητα, αντιστάθηκε και τελικά «ελευθερώθηκε».
Το γλυπτό του Garbati, ανατρέπει την αφήγηση του μύθου. Το κέντρο του ενδιαφέροντος μετατοπίζεται στη Μέδουσα. Αποκτά μια διαφορετική δυναμική. Αποκτά οντότητα και επιδέχεται διαφορετικών ερμηνειών και παρατηρήσεων. Πολλοί, αναρωτήθηκαν γιατί η Μέδουσα, δεν κρατάει το κεφάλι του βιαστή της; Γιατί δεν πήρε εκδίκηση; Γιατί δεν μετουσιώθηκε στο «τέρας» που εμφανισιακά ήταν; Αντί για αυτό κρατάει το κεφάλι του Περσέα, του ανθρώπου που την εξόντωσε. Εκείνου, που δεν ήξερε την ιστορία της, βασίστηκε μόνο σε αυτά που άκουσε και είδε και τελικά κατάφερε να φέρει εις πέρας μια δύσκολη δοκιμασία.
Ο Garbati, επιλέγει να αποδαιμονοποιήσει τη Μέδουσα, να παρουσιάσει την ιστορία από μια άλλη οπτική. Το κεφάλι του Περσέα, συμβολίζει αυτούς που αμφισβητούν, κρίνουν, κατηγορούν και τελικά τιμωρούν. Και η τιμωρία έχει πολλές διαστάσεις. Η πράξη του αποκεφαλισμού συμβολίζει την αντίσταση σε όλους αυτούς. Όχι την εκδίκηση, όπως ενδεχομένως να φαίνεται σε μια πρώτη ανάγνωση. Η Μέδουσα του Garbati και η αντιστροφή του μύθου, ενισχύει το πώς η «Τέχνη» σε όλες τις εκφάνσεις της, έχει τη δυνατότητα να ελίσσεται, να εγείρει συναισθήματα και να προκαλεί διαφορετικές ερμηνείες.
