Η ταινία «The Last of Sheila» («Επικίνδυνη Πρόσκληση») γυρισμένη το 1973 σε σκηνοθεσία Herbert Ross φαντάζει, ειδικά σε αυτή την «περίεργη» και άβολη συγκυρία για τον κόσμο του θεάματος, ως η πιο (θλιβερά) ιδανική κινηματογραφική πρόταση των ημερών. Και αυτό διότι πρόκειται για ένα φιλμ που -κυριολεκτικά- εισβάλλει στα «παρασκήνια» πίσω από το λαμπερό σύμπαν της καλλιτεχνικής δόξας και καταξίωσης. Εκτός των παραπάνω, βέβαια, το «The Last of Sheila» είναι και ένα από τα πιο καλογραμμένα «who ‘s done it» θρίλερ μυστηρίου που γυρίστηκαν ποτέ. Με τις παραπάνω ενδείξεις, λοιπόν, να λειτουργούν ως επαρκείς λόγοι να «ξαναδιαβάσουμε» το εν λόγω φιλμ, ξεκινάμε το αφιέρωμα μας βάζοντας σε μια σειρά την πλοκή της ταινίας.
Το «The Last of Sheila» με μια ματιά…
Έχει περάσει ένας χρόνος από τον μυστηριώδη θάνατο της Sheila, μιας δημοφιλούς κοσμικογράφου που έχασε την ζωή της σε ένα αινιγματικό τροχαίο δυστύχημα. Ο σύζυγος της (o απολαυστικός James Coburn), μεγάλος παραγωγός του Χόλιγουντ, επιλέγει σε αυτή την «επέτειο» πένθους να καλέσει στην θαλαμηγό του μια ομάδα «φίλων» από τον καλλιτεχνικό χώρο για μια εβδομάδα διακοπών, διανθισμένων με μερικά φαινομενικά «ανώδυνα» παιχνίδια που έχει εμπνευστεί ο ίδιος. Γρήγορα αυτά τα «περίεργα παιχνίδια» θα λάβουν επικίνδυνες διαστάσεις. Το παρελθόν ξυπνά. Ο δολοφόνος ξαναχτυπά. Ο ένοχος βρίσκεται ανάμεσα στην φανταχτερή κομπανία που πλέει στο πολυτελές γιοτ με την ονομασία «Sheila». Ποιος είναι όμως;
«Ο δολοφόνος βρίσκεται ανάμεσα μας»
Ας αποκρυπτογραφήσουμε το κινηματογραφικό μυστήριο της Sheila ξεκινώντας από την feelgood πλευρά της ταινίας. Της πλευράς, δηλαδή, που καθίσταται φανερή από τις λίγες λέξεις που χρησιμοποιήσαμε για να περιγράψουμε το story. Το «The Last of Sheila», λοιπόν, είναι πάνω από όλα μια υπέροχη ιστορία μυστηρίου. Ένας άρτια κεντημένος φόρος τιμής στην λογοτεχνική παράδοση της Agatha Christie και όλης της «who’s done it» μυθολογίας. Μια ταινία που πετυχαίνει τον δομικό στόχο αυτού του είδους: να σε καταστήσει δηλαδή συμμέτοχο «στο κυνήγι του δολοφόνου».
Το σενάριο, το οποίο υπογράφει ο Anthony Perkins (ναι πρόκειται για τον διάσημο ηθοποιό) μαζί με τον Steven Sondheim- σπουδαίο συνθέτη και στιχουργό- είναι καθηλωτικό από το πρώτο μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο. Η σταδιακή ανάπτυξη των χαρακτήρων. Οι υπαινικτικοί διάλογοι. Η μεθόδευση των ανατροπών και των εντάσεων. Η ενορχήστρωση και η αποκάλυψη του μυστηρίου. Όλα λειτουργούν «ρολόι» και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ελάχιστες φορές το φιλμικό είδος του «μυστηρίου» κατάφερε να αποτυπωθεί στο πανί με τέτοια μεστότητα και οξυδέρκεια.
Αυτό το αλάνθαστο σεναριακό διαμάντι των Perkins-Sondheim παίρνει την απολύτως ιδανική κινηματογραφική μορφή στα χέρια του Herbert Ross. Αξιόλογος και αξιόπιστος σκηνοθέτης επιτυχιών όπως του «Play it Again Sam» (σε συνεργασία με τον Woody Allen) και του «The Turning Point», ο Ross στην προκειμένη περίπτωση χειρίζεται με επιτυχία ένα ομολογουμένως εντυπωσιακό καστ. Επιπλέον, σέβεται το πρωτογενές σεναριακό υλικό και κρατά τον ρυθμό και την αγωνία στα κατάλληλα μήκη κύματος με χειρουργική ακρίβεια. Σύμφωνα, μάλιστα με την μυθολογία ο Ross ήταν αυτός που παρακίνησε το σεναριακό δίδυμο να προχωρήσει στην συγγραφή του «The Last of Sheila».
Η σκοτεινή πλευρά της δόξας
Για να περάσουμε στο δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης της ταινίας, συμπληρώνουμε τον παραπάνω «μύθο» με την φήμη που λέει ότι οι δημιουργοί εμπνεύστηκαν την ιστορία της Sheila πάνω σε ένα γιοτ, στην διάρκεια μάλιστα ενός αντίστοιχου «παιχνιδιού» που συνήθιζαν να σκαρφίζονται οι άνθρωποι του σινεμά στις κοινωνικές του συναναστροφές. Επικαλούμαστε το παραπάνω gossip ως ένα επιπλέον «πειστήριο» που αποδεικνύει ότι η ταινία δεν αποτελεί μονάχα ένα υπέροχο θρίλερ μυστηρίου, αλλά και μια αποδομητική σάτιρα πάνω στην σαθρή πλευρά του κόσμου της δόξας.
Κάπως έτσι αντιλαμβανόμαστε τους ήρωες της ταινίας ως ευκρινείς αντανακλάσεις των αληθινών «ηρώων» της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Όλοι κρύβουν ένα ένοχο μυστικό. Όλοι είναι συνένοχοι ενός αποτρόπαιου παιχνιδιού εξουσίας χωρίς ηθικά όρια και χωρίς κανόνες. Η δίψα για την καταξίωση, την δόξα, την εμπλοκή στον αστερισμό του «φωτός» και της «λάμψης» περνά από σκοτεινά και νοσηρά μονοπάτια αδυσώπητων συγκρούσεων, ανθρωποφαγίας και διαστροφικών συγκαλύψεων. Και ίσως κάτι τέτοιο να αφορά και την ίδια την «έμπνευση», αν θέλουμε να διαβάσουμε πιο σαρδόνια το φινάλε της ταινίας. Η τελική διαπίστωση πάντως είναι κατάμαυρη και πεσιμιστική. Το παιχνίδι της δόξας και της αναρρίχησης στην κορυφή είναι αναπόφευκτα βίαιο, απάνθρωπο, σαδιστικό και διεστραμμένο. Διαπίστωση παρόλα αυτά διαχρονική και επίκαιρη.
«Who is Who?»
Τι θα λέγατε τώρα αν σας αποκαλύπταμε τα πραγματικά πρόσωπα που λέγεται ότι ενέπνευσαν τους δημιουργούς του «The Last of Sheila»; Ο σκηνοθέτης που ερμηνεύει ο James Mason βασίζεται στην περσόνα του Orson Welles! Αντίστοιχα ο σεναριογράφος με την λανθάνουσα ομοφυλοφιλία τον οποίο υποδύεται ο Richard Benjamin δεν είναι άλλος παρά η ίδια η αντανάκλαση του σεναριογράφου της ταινίας Anthony Perkins.
Όσο δε αφορά την Raquel Welch, μπορεί η αρχική έμπνευση των δημιουργών να στόχευε στην προσέγγιση της ηθοποιού Ann Margret, όμως η κακότροπη Welch με το αντιδραστικό ταπεραμέντο της και την αφόρητη αυταρέσκεια της, ήταν στον ρόλο της απλώς ο εαυτός της και εν τέλει αυτό αρκούσε. Ο James Mason, μάλιστα, σε μια αποστροφή του λόγου του στόλισε την Welch χαρακτηρίζοντας «δυστύχημα» την συνεργασία τους. Σε παρόμοιο μήκος κύματος και ο Ian McShane.
Κλείνοντας την ιστορία της «Sheila».
Αυτή είναι η ιστορία για όσα είδαμε και για όσα δεν είδαμε σε σχέση με τον μύθο της ταινίας «The Last of Sheila». Μια ταινία την οποία κρατάμε ως σεμινάριο σεναριακής ακρίβειας από την μία. Και ως μια αιχμηρή ματιά πάνω στα «άπλυτα» που κατατρέχουν την διασημότητα, την φήμη και την εξουσία στην κινηματογραφική βιομηχανία και στον κόσμο της τέχνης από την άλλη. Με την άφθαρτη γοητεία της να συναρπάζει ακόμα, το «The Last of Sheila» ανήκει δικαιωματικά στις «ταινίες που αγαπήσαμε».
Πληροφορίες της ταινίας:
- The Last of Sheila / Επικίνδυνη Πρόσκληση.
- Σκηνοθεσία: Herbert Ross.
- Σενάριο: Anthony Perkins, Steven Sondheim.
- Πρωταγωνιστούν: James Coburn, Richard Benjamin, Dyan Cnnon, James Mason, Ian McShane, Raquel Welch.
- Παραγωγοί: Stanley O’ Toole, Herbert Ross.
- Διευθυντής Φωτογραφίας: Gerry Turpin.
- Μουσική: Billy Goldenberg.
- Έτος παραγωγής: 1973.
- Διάρκεια: 121 λεπτά.
